Tarnowskie Góry zabytki, atrakcje, przewodnik

Tarnowskie Góry to ciekawe miasto nad rzeką Stołą, Dramą i Piniowcem, położone w bezpośrednim sąsiedztwie Bytomia, Lublińca i Piekar Śląskich, na skraju Niziny i Wyżyny Śląskiej. Administracyjnie miasto należy do województwa śląskiego. Dawniej miasto było ośrodkiem wydobycia srebra, cynku i ołowiu, a także węgla, z uwagi na lokalizację w skrajnej części GOP-u. Tarnowskie Góry liczą obecnie około 60 tysięcy mieszkańców.

Sztolnia Czarnego Pstrąga - unikalny, 600-metrowy fragment XIX-wiecznej sztolni "Fryderyk".

Historia

Pierwotnie na terenie dzisiejszego miasta istniała osada Tarnowice. Miejsce to obfitowało w złoża ołowiu, cynku i srebra, więc przyciągało chętnych poszukiwaczy. Kopalnie, które wówczas powstawały określano, jako „gory”, stąd wzięła się późniejsza nazwa miasta. W połowie XVI wieku właściciel ziem nadał wszystkim górnikom przywileje, umożliwiające wydobycie złóż. Poza górnictwem rozwijało się też rzemiosło i handel. Do wojny trzydziestoletniej Tarnowskie Góry były już dużym ośrodkiem górniczym. Podczas wojny nękały miasto zarazy, a po niej wojny śląskie. Miasto przechodziło pod panowanie austriackie i pruskie. W latach 80. XVIII wieku powstała pierwsza rządowa kopalnia, w której pracowała pierwsza w Europie maszyna parowa. Kopalnia wpłynęła pozytywnie na rozwój miasta. Wybrukowano ulice, wybudowano budynki użyteczności publicznej, nowe fabryki, szkoły i linię kolejową. W 1922 po plebiscycie miasto włączono do Polski. Rozwój miasta zatrzymało wyczerpanie złóż kruszcu i zamknięcie kopalń.

Zamek

Najwartościowszy w Tarnowskich Górach zabytek to kompleks zamkowy mieszczący się w dzielnicy Tarnowice Stare. Jest to zabytek wyjątkowy, ponieważ zalicza się do najstarszych tego typu, najlepiej zachowanych obiektów na Górnym Śląsku. Zamek powstał w stylu renesansowym w latach 1520-1570. Przez stulecia był wielokrotnie przebudowywany przez kolejnych właścicieli, dzięki czemu stracił swój pierwotny charakter. Najwięcej zmian wprowadzono w XIX wieku. Zamurowano wówczas znajdujące się na parterze arkady, ale zachował się układ ogólny oraz niektóre renesansowe dekoracje. Podczas II wojny światowej zakończyło się prywatne panowanie Donnersmarcków, a zamek przeszedł w ręce PGR-u. Dopiero w 2000 roku obiekt zakupili prywatni inwestorzy powoli dokonując jego renowacji. Dziś obiekt przywrócono do pierwotnej świetności, a turyści mogą go zwiedzać podczas wizyt w Tarnowskich Górach.

Zabytki świeckie

Zabytkowe obiekty Tarnowskich Gór obejmują szereg zabudowań miejskich oraz kościoły, ale zapewne najciekawszym i nietypowym obiektem jest jedyna w Polsce podziemna trasa turystyczna w dawnej kopalni srebra. Po kopalni „Fryderyk” pozostała też stara sztolnia, głęboka na 600 metrów, nazywana Sztolnią Czarnego Pstrąga. Jest ona ulokowana w Parku Rzepeckim. Podziemną trasę pomiędzy szybami „Ewa” i „Sylwester” zwiedza się w łodziach. Przy Tarnogórskim rynku znajduje się kilka niezwykłych, cennych budynków. Zalicza się do nich między innymi Dom Sedlaczka, zbudowany w XVI wieku. Jan Sedlaczek był właścicielem miejscowej winiarni, która do dziś funkcjonuje. Poza winem lokal oferuje też ciekawą rozrywkę kulturalną. Z XVII wieku pochodzi Dom Cochlera, dziś siedziba apteki „Pod Aniołem”, założonej jeszcze w 1790 roku. Dom Bernharda, Szymkowica, Wieprzowskiego, Petrascha oraz kilka innych mieszczańskich posesji pochodzi jeszcze z XVI wieku. Wśród nich ulokował się budynek ratusza wzniesiony w latach 1896-1898 w stylu neorenesansu północnego z elementami gotyku. Poza rynkiem znajduje się też dworek szlachecki, w którym przebywali m.in. Johann Wolfgang Goethe i Julian Ursyn Niemcewicz. W Tarnowskich Górach znajduje się też Dzwonnica Gwarków z XVI wieku.

Zabytki sakralne

Poza mieszczańskimi budynkami oraz kopalnią w Tarnowskich Górach znajduje się też kilka interesujących świątyń. Do najstarszych zalicza się kościół p.w. św. Marcina w Starych Tarnowicach, zbudowany w 1400 roku. Na początku był on budowlą gotycką, a w połowie XVIII wieku przebudowano go na barokową. W świątyni znajduje się, malowana na desce, jedna z najstarszych kopii obrazu Matki Boskiej Piekarskiej z II połowy XVII w. Z XVI wieku pochodzi kościół parafialny p.w. św. Apostołów Piotra i Pawła, przez kilkadziesiąt lat poszerzany o kolejne elementy, w tym o dzwonnicę i prezbiterium. Najcenniejszym zabytkiem jest wieża, która zachowała swój szesnastowieczny kształt, oprócz hełmu wymienionego w 1798 r. Wewnątrz zachowały się cenne płyty nagrobne oraz obrazy. Kolejny wiek reprezentuje kościół pw. Świętej Anny, początkowo pełniący funkcje cmentarnej kaplicy, później przemianowany na kościół parafialny. Przy rynku znajduje się jeszcze kościół ewangelicko-augsburski z XVIII wieku.

Informacje ogólne

Powierzchnia 83,47 km²
Ludność 60,5 tys.
Gęstość 724 os./km²
Prawa miejske 1526